“Migros’da karides var mı?”: Rafın ardındaki görünmeyen hikâyeyi konuşalım
Migros’da karides var mı? Varsa hangi şartlarda, yoksa neden? Benim net bir görüşüm var: Sadece “var/yok” diye sormak yetmez—nasıl, nereden, hangi izlenebilirlik verisiyle geldiğini sorgulamadan sepete atılan karides, hem tüketicinin hem denizin geleceğini belirsizliğe bırakır. Bu yazı, tam da bu basit görünen sorunun altını eşelemeye çağrı: Migros’da karides var mı? sorusunu, fiyat etiketinden tedarik zincirine, sürdürülebilirlik iddialarından tüketici deneyimine kadar didik didik edelim.
Manşet sorusu: “Migros’da karides var mı?” demek neden yetersiz?
Evet, büyük perakendecilerde genellikle dondurulmuş, bazen de şarküteri/deniz reyonunda karides görürüz. Ancak asıl kritik olan, “Migros’da karides var mı?” sorusunun varlık tespiti olmaktan çıkıp nitelik tartışmasına evrilmesi: Çiftlik mi, av mı? Hangi bölgede yetişmiş? Antibiyotik yönetimi nasıl? Mangrov tahribatı tartışmalarıyla anılan tedarik coğrafyalarıyla ilişkisi ne? Ürünün üzerinde izlenebilirlik kodu var mı, çalışıyor mu? Eğer bu soruların yanıtını raf başında bulamıyorsak, “var” demenin bir anlamı kalıyor mu?
Etiketlerin sessizliği: Bilgi var mı, yok mu?
Bir ürünün “medium, jumbo, peeled, deveined” gibi teknik ifadelerle sınıflandırılması bilgi gibi görünür; ama bu, çoğu zaman sürdürülebilirlik ve sosyal etki açısından hiçbir şey söylemez. “Migros’da karides var mı?” sorusunun gölgesinde kalan asıl mesele, net etiket standartlarının ve kolay doğrulanır verinin olup olmadığıdır. Tüketici, telefonuyla okuttuğunda hasat tarihi, yem içeriği, üretim yöntemi gibi çekirdek veriye ulaşabiliyor mu?
Fiyat/etik ikilemi: Ucuz mu, yoksa adil mi?
Karides, zaman zaman agresif kampanyalara giren bir ürün. Peki ani fiyat düşüşleri, gerçekten verimlilik kazanımlarının sonucu mu, yoksa tedarik zincirindeki görünmez maliyetlerin (düşük işçi ücretleri, zayıf denetimler, çevresel yük) piyasaya yansıtılmamasının bir eseri mi? “Migros’da karides var mı?” diye sorarken, şunu da sormalı değil miyiz: Bu fiyatın gerçek bedeli denize, kıyı topluluklarına ve geleceğe nasıl yazılıyor?
Promosyon psikolojisi ve tüketici alışkanlığı
“İki al bir öde” ya da “%40 indirim” etiketleri, fiyat çıpası oluşturur. Ama indirim dönemlerinde dahi tazelik, soğuk zincir ve stok devir hızı gibi performans metriklerini göremiyorsak, promosyon sadece alışverişi hızlandırır; bilinçli seçim yaratmaz. O halde provokatif soru: İndirimli karides almak, gerçekten akıllı bir karar mı, yoksa şeffaflık eksikliğini görmezden gelmek mi?
Tedarik zincirinin gri alanları
Karides tedarikinde menşe çeşitliliği yüksektir: farklı kıtalar, farklı üretim rejimleri, farklı regülasyonlar. Büyük marketler, hacim gücüyle standardı yükseltebilir; ama aynı hacim, kalite kontrolünü zorlaştırabilir. “Migros’da karides var mı?” sorusunu eleştirel kılan da tam bu: Hacimle birlikte gelen sorumluluk. Mağaza katında “tazelik” sözü vermek kolay; asıl mesele, arka uç standartlarının düzenli, bağımsız ve kamuya açık doğrulaması.
İzlenebilirlik, gerçekten çalıştığında değerlidir
QR kod ya da parti numarası, yalnızca gerçek veri ile anlam kazanır. Tüketici, mobil ekranda çiftliğin koordinatını, sertifikasyon durumunu, hasat/işleme tarihlerinin uyumunu göremiyorsa, izlenebilirlik sadece bir pazarlama aksesuarına dönüşür. O zaman soralım: Migros’da karides var mı? Evet—ama kanıtı nerede?
Mağaza deneyimi: bilgiye erişim ve personel eğitimi
Raf bilgi kartları, reyon personelinin yanıtları, müşteri hizmetlerinin standart cevapları… Bunlar, tüketici güvenini belirleyen ön cephelerdir. “Bilmiyorum” ya da “Sistemde görünmüyor” yanıtları sıklaşıyorsa, bu sadece bir iletişim sorunu değildir; kurumsal bilgi akışının zayıflığına işaret eder. Eleştirel bakış şunu söyler: Ürün bilgisi, satışın değil hesap verilebilirliğin temelidir.
Sürdürülebilirlik iddiaları: iddia mı, taahhüt mü?
Sertifikalar önemlidir; ancak tek başına yeterli değildir. Sertifika yorgunluğu yaşayan tüketici, artık ölçülebilir hedefler ve yıllık ilerleme raporları görmek istiyor: Kaç mağazada hangi menşe? Karbon/ su ayak izi nasıl? İade ve şikâyet verileri şeffaf mı? “Migros’da karides var mı?” başlığını, “Migros sürdürülebilir karidese ne kadar bağlı?” sorusuna çevirmeden gerçek ilerleme kaydedilemez.
Tartışmayı ateşleyecek sorular
– Raf etiketinde parti bazlı izlenebilirlik görmeden karides alır mısınız?
– Promosyon karides ile tam izlenebilir karides arasında fiyat farkını ödemeye razı mısınız?
– Menşe ve üretim yöntemini mağazada anında doğrulayamıyorsanız, o ürüne güveniniz ne kadar?
– Marketlerin yıllık deniz ürünleri şeffaflık raporu yayınlaması gerektiğini düşünüyor musunuz?
Son söz: “Var” demek yetmez; “nasıl var?” demek zorundayız
“Migros’da karides var mı?” sorusu, tüketiciyi aktif sorgulayıcı olmaya davet eden bir eşiktir. Karidesin rafta bulunması, tek başına bir başarı değildir; şeffaf, izlenebilir, adil ve ekolojik bir tedarik taahhüdünün görünür olduğu an, gerçek değer doğar. Marketten talep etmediğimiz hiçbir standart kalıcı hale gelmez. O yüzden bugünden başlayalım: Rafın önünde durduğumuzda yalnızca fiyatı değil, hikâyeyi de soralım. Çünkü geleceğin denizini, alışveriş sepetindeki kararlarımız yazacak.